စိတ္ဝင္စားစရာ ေပ်ာ္ရွြင္စရာ ေယာေဒသ
ေယာနယ္ ေယာေဒသသည္ စိ္တ္ဝင္စားစရာ ေပ်ာ္ရြွင္စရာ ၿဖစ္၏။ ေတာေတာင္ၿမုိင္စြယ္ အသြယ္သြယ္နွင့္ ၾကီးငယ္စားစား ၿမစ္ေခ်ာင္းမ်ားၿဖင့္ တန္ဆာဆင္ထားလ်က္ တည္ရွိရာ တမ်ိဳးတဖံု ေပ်ာ္ရြွင္စရာ ၿဖစ္ေလသည္၊ ရာသီဥတု ေရေၿမလည္း ေကာင္းမြန္ေလရာ ရိုးသားစြာ ေတာင္သူလယ္ယာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ေသာ သူမ်ားလည္းယင္း ေယာေဒသကို ေပ်ာ္ပိုက္ႏွစ္ၿခုိက္ၾကသည္။
ေယာဝွယပေဒေသာ နာမ၊ ဂိရိဝနာဒိမ႑ိေတာ။
ေသာဘေနာ ရမဏီေယာစ၊ ဇေနဟိ အဘိမာနိေတာ။
ယင္း ေယာနယ္သည္ ယခင္က ပခုကဴခရိုင္အတြင္း ပါဝင္ခဲ့၏၊ ေယာတြင္းနယ္ဟူဴခရိုင္အတြင္း ပါဝင္ခဲ့၏၊ ေယာတြင္းနယ္ဟုလည္း ေခၚၾကပါသည္။ ယင္းေယာေဒသကို ယခင္က ေယာနကတိုင္းၿဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
မု႑ႆ ပုေတၱာ ပိတရံ၊ ဃာေတတြာ နာဂဒါသေကာ။
စတုဝီသတိဝႆာနိ၊ ရဇၨံ ကာေရသိ ပါပေကာ။
ဟူသည္ႏွင့္အညီ မစ္စ်ိမေဒသ မဂဓနိုင္ငံေတာ္ ရာဇၿဂိုဟ္နန္းစံ ဘခင္ မု႑မင္းကို လုပ္ၾကံလ်က္ မင္းၿပုေသာ နာဂဒါသမင္းသည္ မဂဓနိုင္ငံေတာ္တြင္ ၂၄ ႏွစ္မင္းၿပုခဲ့ေလသည္။
ေဖာ္ၿပပါ နာဂေဒသမင္းကို တိုင္းသူၿပည္သားတို႔က အဖသတ္မင္းဟု ပယ္ရွားကြပ္မ်က္လ်က္ နိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သုသုနာဂအမတ္ၾကီးအား အပ္ႏွင္းၾကကုန္၏။ ထိုအခါ နာဂေဒသမင္း၏သားေတာ္ ဇလာမိကမင္းသားသည္ ထီးနန္းကို ေၿမွာ္လင့္ခ်က္ မရွိသည့္အၿပင္ အသက္အႏၱရယ္ယ္လည္း စုိးရိမ္ရသၿဖင့္ မိမိ၏ အသင္းအပင္း ရဲမက္ဗို္လ္ပါမ်ားႏွင့္ အတူတကြ ေယာနက ေဒသသို႔လာေရာက္ေနထိုင္ၾကေလသည္။
နာဂဒါသသ္သ ပုတ္ေတာ တု၊ ဇလာမိက သနာမေကာ၊
ပတြာန ေယာနကံ ေဒသံ၊ ဝသီ ပရိဇေနန ေသာ။
ေယာနကတိုင္း၏ နယ္နိမိတ္မ်ားမွာ အေရွ့လားေသာ္ ေၿမာက္ပိုင္းေသာင္သြတ္ေဖာင္းၿပင္မွစ သလ္လာဝတီၿမစ္ရိုး တေလ်ာက္ ေကာက္ေကာင္းစင္းစင္း ဧရာဝတီၿမစ္အထိ ၿဖစ္၏။ ေတာင္သို႔လားေသာ္ ဘုရားရွင္ေၿခေတာ္ရာမ်ား ကိန္းဝပ္ တည္ရွိရာ မန္တာေတာင္အထိ ၿဖစ္၏။ အေနာက္သို႔လားေသာ္ နဂရာဇ္ ေတာင္ရိုးအတိုင္း ေၿမာက္သို႔ေလ်ာက္လ်က္ ဖိုးေကာင္းေတာင္ရုိး မလြဲယမုနာၿမစ္အထိၿဖစ္သည္။ ေၿမာက္သို႔လားေသာ္ ကသည္ ၿပည္ အက္ကပတ္ၿပည္ ရွမ္းၿပည္မိုင္းအထိ ၿဖစ္သည္။ ယင္းသုိ႔ၿဖင့္ ပိုင္းၿခားအပ္ေသာ နယ္နိမိတ္မ်ား၏အတြင္း အက်ယ္အဝန္းကို ေယာနကတိုင္းဟု သမုတ္ခဲ့ၾကသည္။
ေယာနကတိုင္းရွိ ၿမို႔ၾကီးမ်ား
ေယာနကတိုင္းတြင္ ကေလးၿမို႔ တိမ္ညင္းၿမို႔ ရာဇၿဂိုလ္ၿမို႔ ဟူေသာ ကေလးၿမို႔ ေယာ ေဆာ ေလာင္းရွည္ ထီးလင္းၿမို႔ ဟူေသာ ေယာေလးၿမို႔ႏွင့္ ေလာင္းေတာင္ကင္းတို႔ ၿဖစ္သည္။
ေယာတြင္းနယ္တြင္ ေယာၿမို႔နယ္ႏွင့္ ေလာင္းရွည္ၿမို႔နယ္တို႔ ပါဝင္ခဲ့ၾကကုန္၏။ ေယာတြင္းနယ္၏ အေရွ႔ဖက္တြင္ ေပါက္ၿမို႔နယ္ႏွင့္ ပခုကၠဴနယ္၊ ေၿမာက္ဖက္တြင္ ေပါက္နယ္၊ အေနာက္ဖက္တြင္ ခ်င္းေတာင္တန္း ေတာင္ဖက္တြင္ မင္းဘူးခရိုင္တို႔ အသီးသီး တည္ရွိကုန္၏။
ေယာၿမုိ႔နယ္၏ အေရွ႔ဘက္တြင္ ေပါက္ၿမို႔နယ္ ေၿမာက္ဖက္တြင္ ထီးလင္းၿမို႔နယ္ အေနာက္ဖက္တြင္ ခ်င္းေတာင္တန္းႏွင့္ ေတာင္ဖက္တြင္ ေလာင္းရွည္နယ္တို႔ အသီးသီး တည္ရွိၾကကုန္၏။ ပခုက္ကဴခရိုင္အတြင္း ၿမို႔နယ္မ်ားကို အသစ္ၿပန္လည္ စီစဥ္စဥ္က ပခုက္ကူခရိုင္ အေနာက္ပိုင္းတြင္ ေတာင္ႏွင့္ေၿမာက္ စီတန္းလ်က္ ေဆာ ထီးလင္း ဂန္႔ေဂါဟု ၿမို႔နယ္ သံုးခု တည္ရွိလာခဲ့ေလသည္။ ယင္းၿမို႔မ်ားကို ေယာေတာင္တန္းၿမို႔နယ္မ်ားဟု ေခၚၾကသည္။
ေယာနဂရံ ထီးလင္းပုရံ၊ ဂန္႔ေဂါဝွသုပုရမ္ပိ စ။
ပဗၺတစီရနဂရာနိ၊ အိတိ ဝဒႏၱိ မာနုဇာ။
ေယာထူပဝင္
ေယာနယ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ လူမ်ားစုတို႔ ေနထိုင္ရာၿဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔ ဦးတည္ရာ ဝတ္ၿပုရာ ကိုးကြယ္ရာ ကုသိုလ္ေကာင္းမွဳၿပုရာ ပုညတိတ္ထ ပုညဘာဇနမ်ား ၿဖစ္ေသာ ေစတီပုထိုးတို႔လည္း မ်ားစြာ တည္ရွိကုန္၏။
ေရြွကြန္အုပ္ ဘုရား
ထီးလင္းၿမို႔တြင္ လြန္စြာတန္ခိုးၾကီးမားေသာ ေရြွကြန္အုပ္ ဘုရားတည္ရွိ၏၊ အင္းထဲတြင္ ေရြကြန္ႏွင့္အုပ္မွ ရရွိေသာ ဓာတ္ေတာ္ ေမြေတာ္တို႔ကို ဌာပနာလ်က္ သက္ကရာဇ္ ၄၅၂ ခုနွစ္တြင္ ပုဂံၿပည္တြင္ နန္းတက္သည့္ အေလာင္းစည္သူမင္းတရားၾကီး တည္ထားေစခဲ့ေလသည္။
ေယာပေဒေသ ထီးလင္းပုေရ၊ ေရြွကြန္အုပ္ ေစတိယံ ဘဝိ။ တံ ဟိ တေဒၵသဝါသီနံ၊ သုပုညဘာဇနံ ဘဝိ။
ေရြွၿပည္ဆိပ္ဦးေစတီ
ဂန္ေဂါၿမို႔ ေၿမာက္ကုန္းေလဆိပ္အနီးတြင္လည္း ေရြွၿပည္ဆိပ္ဦးေစတီမ်ား တည္ရွိကုန္၏၊ ယင္းေစတီတို႔သည္လည္း အေလာင္းစည္သူမင္းၾကီး ေကာင္းမွဳေတာ္ဟု ဆိုၾကကုန္၏။ ေယာသူေယာသားတုိ႔၏ ဘုန္းကံေၾကာင့္ အေလာင္းစည္သူမင္းၾကီး တည္ေစခဲ့ရၿခင္း ၿဖစ္ေလသည္။
ဂန္႔ေဂါဝွပုေရ ေသေ႒၊ ေရြွၿပည္ဆိပ္ဦး ထူပါပိ စ။
အဘဝံု ေယာသဥၨာတာနံ၊ ဇနာနံ သဟိတာဝဟာ။
မုေ႒ာၿမသိန္းတန္ေစတီ
ေယာနယ္တြင္ ထင္ရွားေသာ မင္းရြာတြင္လည္း မုေ႒ာၿမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ၾကီး တည္ရွိ၏၊ ယင္း ေစတီေတာ္ၾကီးကိုလည္း မင္းရြာရွိ ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ား အနီးပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ား၏ ကုသိုလ္ပုညမ်ိဳး ပိ်ဳးခ်ရာ ေခတ္တေခတ္ ၿဖစ္ေလ၏။
မင္းရြာဝွေဒသေသေ႒ပိိ၊ ၿမသိန္းတန္ ေစတိယံ ဘဝိ။
မင္းရြာအာသန္နဝါသီနံ၊ ပုညတၳာယ ဟိတာယ စ။
ေက်ာင္းၾကီးရွင္ခ်စ္ဘုရား
ေယာနယ္ ေယာၿမို႔တြင္ ေက်ာင္းၾကီးရွင္ခ်စ္ ေစတီသည္လည္း ထင္ရွားေသာ ေစတီၿဖစ္သည္၊ ေရွးက သာမေဏတပါးမွာ ခ်စ္ခင္ယုယစြာ ေက်ြးေမြးၿပုစုထားေသာ ေၾကာင္တေကာင္ရွိ၏။ ယခု ဘုရားေစတီ တည္ရွိရာ ေတာထည္းသို႔ ေၿပးသြားေလရာ လိုက္လံ ရွာေဖြသည္တြင္ ေစတီေတာ္တဆူကို ေက်ာက္စာႏွင့္တကြ ေတြ႔ရွိေလသည။ ယင္းသို႔ ေတြ႔ရွိသည္ကို အမ်ား ဒကာ ဒကာမတို႔ သိၾကေလရာ လြန္စြာ ဝမ္းေၿမာက္ဝမ္းသာ ရွိၾကၿပီး မူလေစတီကိုငံုလ်က္ မြန္းမံကိုးကြယ္ၾကကုန္၏။ သာမေဏခ်စ္ေသာ ေၾကာင္ကို ရွာေဖြၾကည့္ရွု႔ရာတြင္ ေတြ႔ရွိေသာ ဘုရားၿဖစ္သၿဖင့္ ေၾကာင္ၾကည့္ရွင္ခ်စ္ဟု ယခင္ကေခၚေဝၚ ခဲ့ၾကသည္၊ ကာလၾကာေသာ္ ေက်ာင္းၾကီးရွင္ခ်စ္ဟု တြင္ေလသည္။
ေၾကာင္ၾကည့္ရွင္ခ်စ္တိ ပုေဗၺဟိ၊ သေႏၲဟိ အဘိသမမတံ။
ေက်ာင္းၾကီးရွင္ခ်စ္တိ သေဗၺဟိ၊ အဓုနာ အဘိသမ္မတံ။
စြယ္ေတာ္ရွင္ဘုရား
အင္းဝနန္းစံ တနဂၤေႏြမင္းတရား လက္ထက္တြင္ အေနာက္ဂန္႔ေဂါတြင္ သီတင္းသံုးေတာ္မူေသာ အရွင္စႏၵာလကၤာရ မဟာေထရ္၏ ေက်ာင္းတြင္ ေလာင္စတာရြာသား ေမာင္ထြားအမည္ရွိေသာ ေက်ာင္းသားငယ္သည္ ၿမစ္သာၿမစ္အတြင္း ေရကူးကစားရင္း ေရေအာက္ေၿခတြင္ ဝါဝါဝင္းေနေသာ အရာတခုကို ေတြ႔ရွိေလသည္ ၄င္းသည္ အၿခားအရာမဟုတ္ သမၺဳဒၶထြက္ထား ဘုရားရွင္၏ စြယ္ေတာ္ၿဖစ္ေနေလသည္၊ ၄င္းစြယ္ေတာ္ကို အင္းဝနန္းစံ ေရြွနန္းရွင္ထံ ဆက္သၾကကုန္၏၊ မင္းတရားသည္ ယင္းစြယ္ေတာ္ကို နန္းေတာ္ဦးတြင္ တရိုတေသထားလ်က္ ကိုးကြယ္ေတာ္ မူေလသည္။ သို႔ရာတြင္ စြယ္ေတာ္ ၿမတ္သည္ အေနာက္ဂန္႔ေဂါ အရွင္စႏၵာလက္ာရ ေက်ာင္းသုိ႔ ၿပန္လည္ပင့္ေဆာင္ေစေလ၏။ သို႔ရာတြင္ သံုးၾကိမ္တိုင္ ေယာေဒသသို႔ ၿပန္ၾကြေတာ္မူရာ ေနာက္ဆံုးအၾကိမ္တြင္မူ ဂန္႔ေဂါၿမို႔အေရွ႔ ေလာင္ေတာင္ရြာ ေတာင္ကုန္းထိပ္တြင္ စမၸယ္ေတာ္မူသည္။ ေနာက္တြင္ အေနာက္ဂန္႔ေဂါတြင္ ဘုရင့္အမိန္႔အရ စြယ္ေတာ္ကို ေစတီအတြင္း ဌာပနာသြင္းလ်က္ ေစတီတည္ထား ကိုးကြယ္ခဲ့ၾကေလသည္။ ယင္းေစတီသည္ ယခုတိုင္ တည္ရွိသည့္ လူနတ္ဦးခိုက္ ပူေဇာ္ထိုက္သည့္ စြယ္ေတာ္ရွင္ ၿမတ္စြာဘုရားကို ႏွစ္စဥ္ တေပါင္းလၿပည့္ေန႔တိုင္း ယင္း စြယ္ေတာ္ရွင္ ၿမတ္စြာဘုရားကို ႏွစ္စဥ္ တေပါင္းလၿပည့္ေန႔တိုင္း ပြဲေတာ္က်င္းပ ပူေဇာ္ရာ လြန္စြာမွ စည္ကားလွသည္ဟု သိရသည္။
စြယ္ေတာ္ရွင္ဝွ ေစတိယမၸိ၊ ဂန္႔ေဂါဝွသုပုေရ သုေဘ။ ဌိတံ သုဇနပူဇာယ၊ သာဓူနံ မာနနာယ ေဝ။
ထိုသုိ႔ၿဖင့္ ေယာေဒသသည္ ေယာသားေယာသူ သူေတာ္စင္တို႔ အစဥ္ထာဝရ ဦးခိုက္ပူေဇာ္ရာ ေစတီပုထိုးတို႔လည္း မ်ားစြာ တည္ရွိရာ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ ပတိရူပေဒသ စစ္မွန္လွေပသည္။
သာသနာေရာင္ ေတာက္ေၿပာင္ထိန္လင္းရာ
ေယာေဒသသည္ ဘုရားၿမတ္စြာ သာသနာေရာင္ ေတာက္ေၿပာင္ထိန္ဝင္း လင္းလက္ရာ ေဒသမြန္လည္း ၿဖစ္ေပသည္။ အရွင္ေမဂလိပုတၱတိႆေထရ္သည္ သာသနာသကၠရာ္ ၂၃၆ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလၿပည့္ေက်ာ္တြင္ သီရိဓမ္မာ ေသာကမင္းအား ပန္ၾကား အသိေပးလ်က္ ကိုးတုိင္းကိုးဌာနတုိ႔သို႔ သာသနာၿပု ေစလွြတ္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ယင္းသို႔ ကိုးတိုင္းကိုးဌာန သာသနာၿပု ေစလွြတ္ေၾကာင္း-
· သာသနႆ ပတိ႒ာနံ၊ ပစၥေႏ ၱအေဝက္ခိယ။ ေပေသသိ ကတၱိေက မာေသ၊ ေတေတ ေထေရ တဟိ ံတဟိ ံ။
· ေထရံ ကသ္မီရဂႏၶာရံ၊ မဇၥ်ိႏ ၱိက မေပသယိ။ အေပသယိ မဟာေဒဝ-ေတၳရံ မဟိသမ႑လံ။
· ဝနဝါသိ ံ အေပေသသိ၊ ေထရံ ရက္ခိတနာမက၊ံ
တထာ ပရႏ ၱံ ေယာန-ဓမ္မရက္ခိတာနာမကံ။
· မဟာရ႒ံ မဟာဓမ္မ-ရက္ခိတေတၳရနာမကံ။
မဟာရက္ခိတ ေထရံ တု၊ ေယာနေလာက မေပသယိ။
· ေပေသသိ မဇၥ်ိမံ ေထရံ၊ ဟိမဝႏ ၱပေဒသကံ။
သုဝဏၰဘူမိ ံ ေထေရ ေဒြ၊ ေသဏဥတၱရေမဝ စ။
· မဟာမဟိႏၵ ေထရံ တံ၊ ေထရံ အိ႗ိယမုတၱိယံ။
သမၺလံ ဘဒၵသာလံ စ၊ သေက သဒၶိဝိဟာရိေက။
· လကၤဒီေပ မႏုညမွိ၊ မႏုညံ ဇိနသာသနံ။
ပတိ႒ာေပထ တုေမွဟိ၊ ပဥ္စ ေထေရ အေပသယိ။
ဟူေသာ ၇ ဂါထာၿဖင့္ မဟာဝံသတြင္ ေဖာ္ၿပခဲ့ေလသည္။
ေယာေဒသ သာသနာအစ
ေယာေဒသ ေယာနယ္တြင္ သာသနာ စေရာက္သည္မွာ ဘုရားရွင္ လက္ထက္ကစ ေရာက္သည္ဟု ဆိုနိုင္ေပသည္၊ ဘုရားရွင္ သက္ေတာ္ထင္းရွား ရွိစဥ္ကပင္ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ၾကီးမ်ား အခ်ိဳ႔ ဆိတ္ၿငိမ္လွေသာ ဒီေယာေဒသသို႔ ၾကြေရာက္ေတာ္မူၾကလ်က္ ဖလသမာပတ္မ်ား ဝင္းစားလ်က္ ေနေတာ္မူၾကမည္ဟု မွန္းဆ သိရွိနိုင္ပါသည္။
၎အၿပင္ အထက္ေဖာ္ၿပပါ ကိုးတိုင္း ကိုးဌာန သာသနာၿပု ေစလြွတ္စဥ္က ေယာနက တိုင္းသို႔ မဟာဓမ္မရက္ခိတမေထာရ္ အမွဴးရွိေသာ ရဟန္း ၅ ပါး ၾကြေရာက္ သာသနာၿပုေတာ္မူခဲ့ ေလသည္။ (Indiea ေက်ာက္စာဌာနကမူ ေယာနကတိုင္းသည္ Indiea အေနာက္ပိုင္း ပန္ဂ်ပ္နယ္ အေနာက္ဖက္ အိႏၵဳၿမစ္ အေနာက္ဖက္ ေဒသၿဖစ္ေၾကာင္း ညြန္ၿပၾကကုန္၏)
သို႔ၿဖင့္ ေယာနယ္သည္ ေစာစီးစြာကပင္ ဘုရားၿမတ္စြာ သာသနာ ေရာက္ရွိထြန္းလင္း ခဲ့ေလသည္။
· ပဋိကစ္ေစဝ သမၺဳေဒၶ-သာသနံ သမၸဝတၱတိ။
ေယပေဒေသ ဝသႏၱာနံ၊ သႏၱာနံ သုဟိတာဝဟံ။
ပုဂံေခတ္ ေယာသာသနာေရာင္
သက္ကရာဇ္ ၄၅၄ -ခုႏွစ္တြင္ ပုဂံတြင္ နန္းတက္ေသာ အေလာင္းစည္သူ မင္းၾကီး ထီးလင္းၿမို႔တြင္ ေရြွကြန္အုပ္ဘုရား တည္ၿခင္းတို႔ိကိုေထာက္ရွဳပါက ပုဂံေခတ္ကလည္း ေယာေဒသတြင္ သာသနာ ေတာက္ပ ထြန္းလင္းေၾကာင္း သိသာေလသည္၊ ေရြွကြန္အုပ္ ဘုရားမတည္မီက၎၊ တည္ၿပီးေနာက္ ၎ အဆက္မၿပတ္ ရဟန္းသံဃာေတာ္တို႔ ဘုရားအဆံုးအမ ပိဋကတို႔ ေယာေဒသတြင္ ေဟာေၿပာပို႔ခ်မွဳ ရွိေၾကာင္း သံသယမဲ့ မွတ္ရာ၏။
၎ၿပင္ ေပါင္ေလာင္ အရွင္ကႆပ ေထရ္သည္ ေယာနယ္တဝိုက္ ၾကြေတာ္မူလ်က္ တရားဓမ္မ ေဟာညြွန္ၿပ သာသနာၿပုေတာ္မူၿပီး ပံုေတာင္ ပံုညာနွင့္ မဟူေတာင္ဆံုတဲ့ ေနရာမွာ စံလြန္ေတာ္မူသည္ ဟု အဆိုရွိေလရာ ပုဂံေခတ္ကလည္း ေယာေဒသတြင္ ဘုရားၿမတ္စြာ သာသနာေရာင္ ေတာက္ေၿပာင္ ထိန္ဝင္း လင္းလက္ခဲ့ေၾကာင္း သိသာေလသည္။
· ပုဂံကာေလပိ သမၺုဒၶ-သာသနံ သမ္မ ေဇာတယီ။
· သုဝိသိေ႒ ေယာပေဒေသ၊ ေနေကသံ သုဟိတာဝဟံ။
အင္းဝေခတ္ ေယာသာသနာေရာင္
အင္းဝေခတ္တြင္ကား ေယာေဒသတြင္ သာသနာပိုမို ပြင့္လင္း စည္ပင္ခဲ့ေလသည္၊ ေခတ္အဆက္ ဆက္ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ သာသနာ့ အုတ္ၿမစ္လည္းခိုင္ခံ့ကူပင့္ ေလရကား သာလြန္ စည္ပင္ၿခင္း ၿဖစ္ေလသည္။ အေနာက္ဂန္႔ေဂါတြင္ စြယ္ေတာ္ရွင္ ေစတီတည္စဥ္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား မည္မွ် မ်ားစြာ သီတင္းသံုးခဲ့ၾကမည္ကို မွန္းလ်က္ ၾကည္နူးနုိင္ေလသည္။
ေယာမူ ကခၤါနိႆယက်မ္းၿပု
ပရိယတၱိ သာသနာေတာ္တြင္ ထင္ရွားလွေသာ ေယာမူ ကခၤါဝိတရဏီ အ႒ကထာ နိႆယက်မ္းၾကီးကို ႃပုစီရင္ေတာ္မူခဲ့ေသာ ေယာဆရာေတာ္ဟု ေက်ာ္ေစာကိတၱိရွိေသာ ေက်ာ္ေအာင္စံထား ဆရာေတာ္၏ တပည့္ ဆရာေတာ္ အရွင္ေဇာတယႏ ၱသည္ ပခန္းနယ္ဇာတိ ၿဖစ္၏။ တိုင္းၿပည္ မၿငိမ္မသက္ ၿဖစ္သၿဖင့္ သီတင္းသံုးရာ ပခန္းစည္သူ႔ရွင္ဘုရား အေနာက္မ်က္နွာ မေတာင့္တေက်ာင္းမွ ေယာေဒသသို႔ ၾကြေရာက္ သီတင္းသံုးေတာ္မူသည္၊ ေယာအၾကြ ႃမုိုင္ႃမို႔အေရွ႔ ဖက္ ၅- မိုင္ခန္႔ ကြာလွမ္းေသာ ေက်ာက္ေဆာက္ရြာ ေရြွေက်ာင္းတြင္ေခတၱ သီတင္းသံုးေတာ္မူလ်က္ ေရးလက္စ ကခၤါနိႆယကို ဆက္လက္ ေရးေတာ္မူသည္ဟု သိရသည္။ ထို႔ေနာက္ ေယာသို႔ ဆက္ၾကြေတာ္မူလ်က္ ေပါက္အေနာက္ဖက္ လူရွင္တုိ႔နွင့္ မေရာၿပြမ္းသၿဖင့္ တိတ္ဆိတ္ေသာ ေက်ာင္းတြင္ သီတင္းသံုးေတာ္မူၿပီး ေယာမူ ကခၤါနိႆယကို သက္ကရာဇ္ ၁၁၁၁-ခု ႏွစ္တြင္ အၿပီးသတ္ ေရးစီရင္ေတာ္ မူခဲ့ေလသည္။ ယင္းမေထရ္ၿမတ္ကား သမ္မာသမၺဳဒၶ သဗၺညုဆုၾကီးပန္ပုဂၢိဳလ္ထူးေပတည္း။ ယင္းသို႔ၿဖစ္ေၾကာင္း-
· အဟံ တု ပရမံ ေဗာဓိ ံ၊ အပၸေတၱာ အမွိ တတၱကံ။
သဒါ ပူေရ ပါရမိေယာ၊ တတၲကံ စ ဘေဝ ဘေဝ။
· ပူရယိတြာ တံပတြာန၊ သဗၺံ ေလာကံ သေဒဝကံ။
သံသာရဏၰဝဝုယွႏၲံ ဘဝသာဂရာ။
ဟူေသာ ၂ ဂါထာၿဖင့္ ကခၤါနိႆယ နိဂံုးတြင္ ေဖာ္ၿပခဲ့ေလသည္။
· အင္းဝရာဇသမေယပိ၊ ဘူရိပညႆ သာသနံ။
ေယာပေဒေသ သုေဇာတယီ၊ အိတိ သလ္လက္ခေယ ဝိဒြါ။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေယာသာသနာေရာင္
ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္လည္း ေယာေဒသတြင္ သာသနာ စည္ပင္ခဲ့ေသည္၊ အမရပူရၿမို႔တြင္ နန္းတက္ သည့္ ဘိုးေတာ္မင္းတရား လက္ထက္တြင္ ေမာင္းေထာင္ သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးသည္ ေယာနယ္ အပါအဝင္ (ေယာနကတိုင္း) ကေလးၿမုိ႔သို႔ အာသဘဓဇ မဟာရာဇဂုရု ဘြဲ႔တဆိပ္ေတာ္ရ ဆရာေတာ္ အရွင္အာသဘကို ေနာက္ပါရဟန္းေတာ္ ၄ ပါးႏွင့္တကြ သာသနာၿပုေစလြွတ္ေတာ္မူခဲ့ ေလသည္။
ဂိုဏ္းအုပ္ဆရာေတာ္ အရွင္ေတေဇာဒီပ
အမရပူရေခတ္ သက္ကရာဇ္ ၁၁၈၃-ခုႏွစ္ မဟာဝိဇယရံသီ ေစတိီဒါယကာ စတုတၳ အဝၿမုိ႔တည္ နန္းတည္ မင္းတရားလက္ထက္တြင္ ေယာနယ္ ေတာမရြာတြင္ သီတင္းသံုးေတာ္မူေသာ အရွင္ ေတေဇာဒီပသည္ အတြင္းရွဲ ပရဝုဏ္အတြင္း အဂၤါေထာင့္ရွိ ေၾကးေခါင္းေလာင္းၾကီးရွိ ေအာက္ပါ ေခါင္းေလာင္းစာအရ သိနိုင္သည္။
ေခါင္းေလာင္းစာ
စိရံ တိ႒တု သာသနာေတာ္ ၂၃၆၅ ၊ ေကာဇာသၾကဇ္ ၁၁၈၃ -ခု ေရာက္ေသာအခါ ေတာမ၊ အတြင္းရွဲ ဂိုဏ္းအုပ္ေတာ္ဘြဲ႔ၾကီးရွင္ ေတေဇာဒီပ။ ဆိတ္ေခ်းဇာတိ ရွင္ဂုဏသာရ အရွင္သုူၿမတ္တို႔၏ တပည့္ မင္းရြာ အေရွ႔ ေရြွေက်ာင္းၾကီးတြင္ သီတင္းသံုးေသာ အရွင္မဟာဓမ္မသာရ မေထာရ္သူၿမတ္သည္ ေၾကးအခ်ိန္ ၄၇၀- ကို ေနၿပည္ေတာ္ၾကီးတြင္ သြန္းလုပ္လ်က္ ဓမ္မာေသာကမင္း ေကာင္းမွဳ မင္းရြာ ေၿမာက္ ၿမစ္သာ ကမ္းထိပ္ဖ်ားတြင္ တည္ထားေတာ္မူေသာ မုေ႒ာၿမသိ္န္းတန္ ေစတီေတာ္ ၿမတ္အား ၾဆာတကာစုတို႔ သဒၵဒါန ေခါင္းေလာင္းၾကီးကို လွဴဒါန္းပါသည္။ ထိုေကာင္းမွဳ၏ အက်ိဳးအားၿဖင့္ ေလာကုတၱရာၿမတ္ကို အကြ်ႏ္ုပ္တုိ႔တစု ရပါလို၏။ ထုိေကာင္းမွဳ၏ အဖို႔ကို ေမြးသည္မိခင္ ဖခင္ ၾဆာသမား ေရေၿမ႔ရွင္မစ သံုးဆယ့္တဘံု က်င္လည္ကုန္ေသာ ေဝေနယ် သတ္တဝါ အေပါင္းတို႔ကို လည္း အမွ်ေဝပါ၏။ သမံ လဘတု။
ထီးလင္းဆရာေတာ္ အရွင္ဝီရိယ
၎အၿပင္ အမရပူရ ဒုတိယၿမို႔တည္ ေလာကမဏိစူဠာေစတီ ဒါယကာ မင္းတရား လက္ထက္တြင္လည္း က်မ္းဂန္တတ္ ဆရာေတာ္မ်ားကို ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္မ်ား ဆက္လက္လွဴဒါန္းရာတြင္ ထီးလင္းဆရာေတာ္ကို ဝီရိယာဘိဝံသ မဟာဓမ္မ ရာဇာဓိရာဇဂုရု ဘြဲ႔တဆိပ္ေတာ္ ကပ္လွဴေၾကာင္း သိရသည္။
၎အၿပင္ ရတနာပံု ပဌမၿမို႔တည္နန္းတည္ ပဥၥမသံဂါယနာတင္ မင္းတရားၾကီးလက္ထက္တြင္ ဝီရိယဝရ အရိယယံသ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ကို အလွဴခံ ရၿပန္သည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ စာလံုးပတ္ဆင့္မ်ား ရုိက္မရသၿဖင့္အဆင္ေၿပသလိုရုိက္လိုက္ရပါတယ္ ခြင့္လြတ္ပါ။
မွတ္ခ်က္။ ။ စာလံုးပတ္ဆင့္မ်ား ရုိက္မရသၿဖင့္အဆင္ေၿပသလိုရုိက္လိုက္ရပါတယ္ ခြင့္လြတ္ပါ။
